Ik heb al eens de Fokker D.XVI van de LVA met Armstrong-Siddeley Jaguar motor van MW Models gebouwd, maar wil eigenlijk alle varianten bouwen, dus ook de D.XVI met Gnome-Rhone Jupiter motor voor Hongarije en de D.XVI met Curtiss Conqueror motor voor de LA/KNIL. Nu zijn daar geen bouwdozen voor, dus moest er geimproviseerd worden.
Maar eerst wat geschiedenis. Zoals hierboven vermeld bestonden er drie versies, waarvan ook prototypes gebouwd zijn. De versie met Jupiter motor was bestemd voor Hongarije, en het prototype vloog in maart 1930 met een Jupiter VII motor. De constructie van het vliegtuig was vrijwel hetzelfde als van de LVA D.XVI prototype behalve de motor. De cabane bestond uit twee piramides, waarop de bovenvleugel gemonteerd was, en niet uit twee N stijlen, zoals bij de serie kisten van de LVA.
Er zijn vier vliegtuigen met Jupiter motor door Fokker gebouwd, die in juli 1930 en februari 1931 aan Hongarije zijn geleverd. Het was de bedoeling dat de D.XVI daar door Manfred Weiss (WM) in licentie gebouwd zou worden, maar dat stuitte op een veto van Frankrijk. Op grond van de geleverde vliegtuigen, specifiek de PH-AGU (H-MAGU), heeft WM toen een eigen jager, de Avis I, ontwikkeld. Overigens waren de prestatie van het vliegtuig met Jupiter motor slechter dat die van de Jaguar versie, o.a. veroorzaakt door de grotere diameter van de motor, een iets geringer vermogen en de afwezigheid van een Townend ring.
Referenties:
1. P. Alting, Fokkers in Uniform, Driekwart eeuw militaire Fokker vliegtuigen, pp. 17, 21, 60, Rebo Produkties, Sassen-heim, 1988
2. E. Franquinet, Fokker, Een leven voor de luchtvaart, pp. 308, 347, N.V. Uitgeversmaatschappij “De Pelgrim”, Eind-hoven, 1946
3. H. Hegener, Fokker, The Man and the Aircraft, pp. 154, 186, 220, ISBN 0-8168-6370-9, 1961
4. H. Hooftman, Van Brik tot Starfighter, Deel I: Met stofbril en leren vliegkap, pp. 81, 119-122, 124-125, 190, La Rivière & Voorhoeve, Zwolle, 1962
5. W. Schoenmaker & T. Postma, Klu Vliegtuigen, De vliegtuigen van de Koninklijke Luchtmacht vanaf 1913, pp. 19, 45-47, ISBN 90 6013 966 6, 1987
6. T. Wesselink & T. Postma, De Nederlandse Vliegtuigen, Alle vliegtuigen ooit in Nederland ontworpen en gebouwd, p. 73, Unieboek B.V., Bussum, 1982
7. F. Gerdessen, Nederlandse Militaire Luchtvaart, 12: Fokker D.16, pp. 4, 6, 8, 14, 17, 24, 26, 28, 31, 33, 1991
8. Vliegwereld, Het Dertigjarige Bestaan van de Nederlandse Fokkerfabriek 1929 – 1949, pp. 470, 477, Jaargang 15, No. 29, 1949
9. W. Vredeling, Collection Fokker, Copies of original Fokker drawings and documents, pp. 10548, 10664, 10459, 10968, 16500, 18779, 2010
10. Fokker Bulletin, Fokker, Nederlandsche Vliegtuigenfabriek 1919-1929, Vol. V, Nos. 9, 10, 11 and 12, pp. 51-52, 142, NV Nederlandsche Vliegtuigenfabriek, Amsterdam, 1929
11. T. Postma, De F-16 en zijn voorgangers, Luchtvaart in beeld nr. 4, pp. 18-19, 80, ISBN 90 620 7328 x, 1978
12. B. de Groot, Camouflage & Markings: Colours of the Dutch Air Force,
http://ipmsstockholm.org/magazine/2005/ ... ours_01(02).htm
13. H. Hooftman, Fokker, Bekende en onbekende vliegtuigtypes van A.H.G. Fokker, Neerlands grootste vliegtuigbouwer, pp. 26-27, ARTI beeld encyclopedie 36 , Alkmaar, 1959
14. H. Hooftman, Nederlandse Vliegtuig Encyclopedie, Burgerluchtvaart in Nederland, Deel 2; Van H-NAFA tot PH-AIZ, pp. 72-74, Cockpit-Uitgeverij, Bennekom, 1980
15. H. Hooftman, Van Glenn Martins en Mustangs, Alle vliegtuigen die gevlogen hebben bij het K.N.I.L., de Indische Militaire Luchtvaart, p. 214, La Rivière & Voorhoeve, Zwolle, 1967
16. T. Postma, Fameuze Fokker Vliegtuigen, p. 31, Luchtvaart in Beeld nr. 1, Omniboek, Kampen, 1978
17. T. Postma, Fokker, Bouwer aan de Wereldluchtvaart, p. 82, Fibula - Van Dishoeck, Haarlem, 1979
18. F. Gerdessen & L. Boerman, Fokker T.V ‘Luchtkruiser’, History, camouflage and markings, p. 15, ISBN 978-94-90092-01-6, 2009
19. W.C.J. Westerop, Fokker en de twintigste eeuw: een historische relatie, p. 18, ISBN 90-9011870-5, 1998
20. T. Postma, Vermetele vliegende Hollanders, pp. 33-34, ISBN 90 228 3987 7, De Haan, Bussum, 1975
Van de D.XVI met Jaguar motor bestaat een resin kit van Omega Models, en die leek mij eenvoudig om te bouwen tot de Jupiter versie. De kit komt in de bekende stevige Omega Models door en bevat de resin onderdelen, een summiere bouwbeschrijving, een stukje plastic voor het windscherm en een decal sheet voor een D.XVI in de kleuren van Roemenië en Mansjoerije, waar inderdaad het tweede prototype met Jaguar motor terecht gekomen is.
Voor de wijziging in de Jupiter versie heb ik eerst een motor aangeschaft bij Egine & Things.
Aan de achterkant van de motor zat een uitbouw en twee kleine uitlaatjes, die ik wilde gebruiken, dus in eerste instantie heb ik de romp van het model zodanig gewijzigd dat de motor er op paste. Totdat ik merkte dat nu de bovenste cilinder niet vertikaal stond, maar met zijn buurman recht voor de lopen van de machinegeweren zou staan. Dus al het werk voor niets, en de uitlaten en de aanbouw er af gesloopt.
In mijn verzameling maatschetsen had ik een Fokker tekening van van de D,XVI Jupiter.
Nu lijkt de kromming van de neus achter de motor niet te kloppen met het beeld wat je krijgt van de (enige) foto; hij is veel te spits. Dus moet de neus wat opgedikt worden en moet de motor iets meer ingebouwd worden. Waar putty en styreen niet goed voor is.
Overigens kloppen de maten van vleugel en romp in de kit exaxt met de geschaalde maten van tekening en referenties.
Rob