Hallo allemaal,
Het is zover, we mogen los!
Ik hoop dat dit bouwverslag jullie belangstelling wekt en dat iedereen die vragen of opmerkingen heeft
niet schroomt om te reageren.
Uiteraard wens ik alle deelnemers aan deze groepsbouw heel veel succes met hun onderwerp!
Historie.
In de afgelopen tijd heb ik ondanks allerlei andere verplichtingen wat dingetjes rondom het veld Ruigenhoek en
de Koolhoven uitgezocht. Er is niet zo heel veel bekend over het vliegveld omdat het maar enkele dagen operationeel
gebruikt is en het gebied voor buitenstaanders vrijwel niet toegankelijk was. Uit nieuwsgierigheid hoe het veld er
uitgezien heeft, ben ik op zoek gegaan naar meer gegevens.
Via het Genootschap Oud De Zilck heb ik interessante aanvullende informatie ontvangen,
waardoor ik een beter beeld kan schetsen hoe het er aan toe gegaan is tijdens de Meidagen.
Uiteraard is onderstaande beschrijving bij lange na niet volledig dus als jullie nog aanvullingen hebben dan zijn die van
harte welkom.
In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen was het bestaan van het hulpvliegveld Ruigenhoek wel degelijk bekend
bij de Duitsers o.a. door radiopeilingen. Klaarblijkelijk waren dit de verkeerde Duitsers en is deze informatie nooit op
de juiste plek terechtgekomen zodat Ruigenhoek letterlijk en figuurlijk buiten schot bleef.
Ter voorbereiding van de inval werd er veel gespioneerd en zijn veel luchtfoto’s gemaakt.
Waarschijnlijk heeft men niet altijd uit de stortvloed van informatie alle belangrijke zaken kunnen halen.
En dat was niet alleen het geval met Ruigenhoek maar ook bijvoorbeeld bij de aanval op vliegveld Valkenburg
waarbij een flink aantal Ju-52 in de drassigheid belanden doordat men niet goed op de hoogte was van de gesteldheid
van het veld.
Ligging.
Het veld Ruigenhoek (ook wel vliegveld Noordwijkerhout genoemd) lag iets ten noorden van Noordwijkerhout,
ingesloten tussen twee duinenrijen. Tegenover het veld lag psychiatrisch ziekenhuis Sancta Maria.
Feitelijk lag het op Noordwijks grondgebied. Tegenwoordig zijn hier bollenvelden te vinden.
In de buurt lagen nog twee hulpvliegvelden van de ML, De Zilk en iets noordelijker Vogelenzang.
Van deze drie heeft Ruigenhoek, met zo’n zestig missies gedurende de Meidagen, veruit de meeste activiteit gekend.
Ruigenhoek is een gehucht tussen Noordwijkerhout en De Zilk .
Het huidige zweefvliegveld op het Langeveld wordt ook nog wel eens verward met Ruigenhoek maar dit ligt iets noordelijker.
Ter verduidelijking heb ik alles even in een kaartje getekend.
Hoe zag het veld eruit?
Van oorsprong was het terrein redelijk vlak en werd begrensd door weiland,groenteteelt, bos en recreatieterrein.
In 1939 is het terrein door werklozen in orde gemaakt als noodvliegveld met een max.startlengte van zo’n 800 meter.
Rond die periode zijn ook de naburige hulpvliegvelden De Zilk (ca. 400 x 600m) en Vogelenzang in gebruikt genomen.
De oorspronkelijke sloten en greppels waren gedempt en daarover had men brede teerstroken over het veld aangebracht
die er vanuit de lucht uitzagen als sloten. Dit maakte ontdekking van het veld een stuk moeilijker.
De vliegtuigen konden normaal over deze nepsloten starten en landen. Helaas was niet iedereen hiervan op de hoogte en
zijn hierdoor nog twee D-XVII-toestellen gecrashed.
Centraal op het terrein stond het gebouw “Zonneweelde”van de Haagse Jeugdvereniging die er vakanties organiseerde.
Dit fungeerde in de oorlogsdagen als een soort legerings-en luchthavengebouw. Later in de oorlog is het
beschadigd geraakt doordat een V-1 tegen het gebouw stuiterde na een mislukte lancering vanaf Vogelenzang.
Ook het gebouw van het nabijgelegen kampeercentrum en de jeugdherberg zijn door de militairen gebruikt.
Personeel werd ondergebracht in tenten of was ingekwartierd in het naburige Noordwijkerhout.
Er heeft ook nog een hangar op het veld gestaan. Het is niet helemaal duidelijk of dit een soort open hangaar was of
dat deze nog niet voltooid is geweest.
Wat mij nu bekend is, is dat aan de rand van het veld een stuk of zeven vliegtuigopstelplaatsen gecreëerd waren.
De opstellingen waren ca. een halve meter schuin uitgegraven en mogelijk voorzien van een beschoeiing van
houten planken waartegen aarde wallen waren opgeworpen tegen scherfschade. Om de vliegtuigen aan het zicht
te onttrekken was er gebruik gemaakt van camouflage met netten en takken en de natuurlijke begroeiing.
Het veld werd verdedigd met luchtafweergeschut o.a. aan de oostkant van het veld en bij de kruising van wegen bij het
gehucht Ruigenhoek ten noorden van het veld.
Er zijn helaas geen foto’s van het veld bekend die gemaakt zijn gedurende de Meidagen.
Het veld was voor buitenstaanders niet te bereiken, alle toegangswegen waren afgesloten.
Na de capitulatie zijn er wel mensen uit de buurt op het veld geweest en deze hebben vooral foto’s van de uitgebrande
wrakken gemaakt. Op een van die foto’s is eerdergenoemde hangar deels zichtbaar.
Tijdens de bezetting is het veld door de Duitsers gebruikt als schijnvliegveld.
Werklozen uit Noordwijkerhout werden hier korte tijd tewerkgesteld en hebben m.b.v. strobalen schuilplaatsen gemaakt en
ca. 12 tot 15 houten decoys (nepvliegtuigen) neergezet.
In de loop van 1940 zijn verspreid over het terrein 4 meter hoge palen neergezet om eventuele vijandelijke luchtlandingen
te voorkomen. Deze palen stonden ca. 25 meter uit elkaar en waren met draden verbonden.
Op een aantal centrale palen waren explosieven aangebracht die door deze draden geactiveerd konden worden.
In de periode 1957-1963 is het terrein door ruilverkaveling nogal van karakter veranderd en er is van het vliegveld nu
niets meer terug te vinden.
De vliegtuigen.
Op Ruigenhoek was vanaf begin april 1940 de IIIe Verkenningsgroep gestationeerd met vier Koolhovens FK-51 en
negen stuks Fokker C.Vd.
De vliegtuigen waren goed verspreid over het veld opgesteld zodat niet alle toestellen in één klap uitgeschakeld konden
worden (wat o.a. met veel G-1’s op Bergen wel gebeurde).
De Duitse inval viel de mensen op het veld nogal rauw op het dak toen er vroeg in de ochtend een D.XXI landde met het
bericht dat het hommeles was. Men sliep nog.
Ruigenhoek was in rep en roer en er zouden nog een paar hele roerige dagen bijkomen.......
Als een van de eersten vertrok vlieger Van Liempd met zijn waarnemer Van Huizen met een Koolhoven FK-51 voor een
verkenningsvlucht naar het pakweg 12 km zuidelijker gelegen vliegveld Valkenburg.
Helaas moest de 426 voortijdig terugkeren omdat de Lewismitrailleur weigerde.
Daarmee was de oorlogscarrière voor de Fk-51 ook meteen ten einde want gedurende de Meidagen zijn deze niet meer
in actie gekomen.
Het veld werd een toevluchtsoord voor allerlei ML-toestellen en heeft een belangrijke rol gespeeld in de diverse missies o.a.
naar de Grebbe-stellingen. Vooral de oude Fokkers C.Vd ’s (1926!) hebben opvallend bijgedragen aan de strijd.
Het is in die dagen een komen en gaan geweest van C.Vd’s, C.X-en, T.V-en en D.XXI-en.
Zelfs de zwaar verouderde D-XVII werd opgetrommeld om de vijand te bestrijden en heeft geopereerd van dit veld.
Op de 14e mei zijn de overgebleven toestellen waaronder een Fokker T.V die op 10 mei met een defecte motor was komen
te staan op het veld in brand gestoken/ geschoten.
Volgens ooggetuigen hebben de ontploffende munitie en brandstoftanks een enorm kabaal opgeleverd.
Twee Fokkers C.X zijn deze dans ontsprongen en zijn uiteindelijk in Frankrijk terechtgekomen.
In het tijdschrift van de Vrienden van het Militaire Luchtvaartmuseum “Spinner” van juli 2007 staat een
zeer uitgebreid artikel over Ruigenhoek, het vergeten hulpvliegveld.
Referenties:
Documentatie:
Spinner nr.25 juli-2007
Verenigde Vleugels 2-2006
Camouflage en Kentekens, J.Greuter
Koolhoven Koolhoven Nederlandse vliegtuigbouwer in de schaduw van Fokker, Theo Wesselink & Thijs Postma
Van Brik Tot Starfighter, Hugo Hooftman
Militaire Luchtvaart in Nederlandsch-Indië in beeld deel 1, Hugo Hooftman
Nederlandse Militaire Luchtvaart in beeld deel 1, Hugo Hooftman
Zestig jaar Marine Luchtvaart Dienst in Beeld, Hugo Hooftman
Klu-Vliegtuigen, Wim Schoenmaker & Thijs Postma
Mei 1940. De verdediging van het Nederlandse luchtruim, Wim Schoenmakers
Internet:
Ruigenhoek:
http://www.nederlandseluchtvaart.nl/for ... uigenhoek/
http://pijnakerkroniek.punt.nl/?id=3845 ... _archief=&
http://www.beeldbankwo2.nl/zoek.jsp
Lewismitrailleur:
http://thevintageaviator.co.nz/node/1338
http://www.freewebs.com/nederlandinwo2/Lewis%20M.20.htm
Koolhovenfilmpjes:
http://www.youtube.com/Bazzmann40
Over de rol van de individuele toestellen vind je hier meer informatie
http://www.bhummel.dds.nl/index2.html
Voorlopig genoeg historische achtergrond denk ik zo, de volgende keer meer over de doos.
Groeten,
Paul