Mijn onderwerp voor de "val van Java" is de PBY-5 Catalina.
Toen door de Duitse inval in mei 1940 de levering van Do-24 vliegboten stopte, moest de marine op zoek naar een vervangende vliegboot voor verkenningsvluchten. De keuze viel op de Consolidated PBY-5 (De naam "Catalina" kwam pas later in de oorlog in de mode, bij de marine heetten ze in deze periode, naar de registratie, de "Y" boten). Van de 48 bestelde toestellen werden er uiteindelijk 36 door de amerikaanse autoriteiten toegezegd en afgeleverd. Deze kregen de registratie Y-38 t/m Y-73. De vliegboten werden ingedeeld in GVT's (Groep vliegtuigen) die bestonden uit 3 kisten.
Het toestel dat ik ga maken is de Y-45. Ik was op zoek naar een registratie nummer, en dit was de langst overlevende Cat uit de eerste serie. Toen ik wat meer over dit toestel ging lezen bleek het een boeiende carriere gehad te hebben.
De Y-45 werd op 22 september 1940 in dienst gesteld. Na de nodige trainig, het was ten slotte een heel nieuw vliegtuig voor de MLD, werd het toestel op 2 december 1940 ingedeeld bij GVT 17 (Y-45, Y-47, Y-48 ) op MVK Ambon. Van hieruit werden verkenningsvluchten uitgevoerd. Begin januari 1942 vloog de hele groep naar Soerabaja omdat de toestellen aan onderhoud toe waren. GVT 17 ruilde haar toestellen om voor de Y-58 t/m Y-60. Na het uitgevoerde onderhoud kwam de Y-45 bij GVT 18 op Soerabaja terecht. Vanaf 18 januari was GVT 18 op Tandjong Priok gestationeerd van waaruit verkenningsvluchten en konvooibeschermings missies werden uitgevoerd boven Straat Soenda en Gasparstraten. Op 21 februari haalde de Y-45 het nieuws door onder commando van Ltz Dorré, in één vlucht 79 drenkelingen van de KPM'er "Sloet van de Beele" op te pikken.
(Bron: 40 jaar luchtvaart in Indië)
De Y-45 verkende op 27 februari de japanse vloot die tijdens de slag in de Javazee de geallieerde vloot een verpletterende nederlaag zou bezorgen.
Op 8 maart 1942 was de Y-45 de laatste Catalina die uit Indië vertrok. Onder Off.vl. Witholt startte de Y-45 met een minimale lading aan benzine, in verband met de startlengte, van het meer van Tjileuntja. Via Padang ging het naar de Cocoseilanden waar de kist tijdens de start op een rif liep. Door zo'n honderd inlanders werd de vliegboot aan de wal getrokken en provisorisch gerepareerd met cement! Op 13 maart kwam de Y-45 ten slotte in Freemantle aan.
De vliegboot werd ter beschikking gesteld aan de NEFIS (Netherlands Forces Intelligence Service) voor clandestiene vluchten naar Nederlands Nieuw Guinea. Hierbij werden agenten en infiltratiegroepen afgezet en weer opgehaald, ook werden er verkenningsvluchten gemaakt. Eind mei werd de Y-45 naar Ceylon overgevlogen waar de kist bij 321 sqd. werd ingedeeld. Vanwege een tekort aan vliegtuigen werd ze in december 1942 weer naar Australië overgevlogen waar vanaf Rathmines weer voor de NEFIS gevlogen werd.
Na de Japanse capitulatie was de Y-45 de eerste Nederlandse Catalina die weer boven Java vloog, toen op 5 september 1945 een begin werd gemaakt met voedseldroppings boven de Japanse gevangenkampen.
De Y-45 werd op 25 december 1945 in australië buiten dienst gesteld en uiteindelijk in maart '46 in Rose bay gesloopt. De kist had er toen ruim 2500 vlieguren op zitten.
Al met al een toestel met een rijk verleden dat het verdient als model te worden vereeuwigd.