Vorig jaar heb ik de Classic Plane kit van de Pander D aangeschaft, gebaseerd op het scratch project van Paulus de Boskabouwer van december 2012. En hij heeft in oktober vorig jaar ook het bouwverslag van de kit hier geschreven. Zo stonden er op de ESM drie Pander D’s, twee op de stand van de SIG Scratchbuild en een in de wedstrijd, die goud won. Omdat ik nu toch met dat hele kleine spul bezig ben, kan de Pander D er nog wel bij.
Paul heeft de H-NACO gebouwd, en omdat er alleen maar decals in de doos zitten voor dat toestel en de H-NACM, ligt het voor de hand dat ik die laatste ga bouwen. Overigens in de H-NACO ongelukkig aan zijn eind gekomen bij een lange afstandsvlucht naar Danzig, in die tijd voor een klein vliegtuigje als de Pander een uitzonderlijk grote afstand, waarbij de vlieger omkwam. Motorpech dwong tot een noodlanding vlakbij de bestemming, waarbij een rij bomen geraakt werd.
De H-NACM was de eerste Pander D die gebouwd werd met constructienummer 10 (Pander nummerde alle vliegtuigen door zonder onderscheid te maken naar type). In november 1925 vond de eerst vlucht plaats, zonder problemen, en in december van dat jaar stond het vliegtuig op de Salon de l’Aéronautique, samen met de H-NACN.
Vele vliegers maakten een proefvlucht en het toestel werd veel geprezen. Tot midden februari 1925 bleef het vliegtuig in Frankrijk, waar vele demonstraties werden gegeven. Na enige tijd in Nederland te hebben gevlogen, ging de H-NACM in juli weer terug naar Frankrijk om deel te nemen aan een aantal wedstrijden. Uiteindelijk bleef hij daar definitief als demonstratievliegtuig voor een mogelijke licentie bouw door Roques-Lefolcalvez. Wat er uiteindelijk mee gebeurd is, is onbekend.
Er zijn veel foto’s van de Pander D en een drietal maatschetsen. En natuurlijk de twee bouwverslagen van Paul. Hier onder alleen die referenties waar foto’s in staan van de H-NACM en de H-NACO.
1. H.J. Hazewinkel, Pander: Een Haagse vliegtuigbouwer, Opkomst van de sportvliegerij in Nederland, pp. 8, 9, 26-41, 125, 126, ISBN-10 90-808868-3-1, 2006 DRW
2. H.J. Hazewinkel, Vliegtuigbouw in Fokkers Schaduw, De geschiedenis van al die andere Nederlandse vliegtuigbouwers, pp. 39, 41, 1988
3. H. Hooftman, Nederlandse Vliegtuig Encyclopedie, Burgerluchtvaart in Nederland, Deel 1; Van H-NABA tot PH-AEZ, pp. 61-68, 78, Cockpit-Uitgeverij, Bennekom, 1979
4. H. Hooftman, Nederlandse Vliegtuig Encyclopedie, Pander S.4 Postjager, pp. 111-112, Cockpit-Uitgeverij, Bennekom, 1977
5. H. Hooftman, Van Farman tot Neptune, Deel I: Romantiek van watervliegtuigen en vliegboten, pp. 67, 68, La Rivière & Voorhoeve, Zwolle, 1964 DRW
6. T. Wesselink & T. Postma, De Nederlandse Vliegtuigen, Alle vliegtuigen ooit in Nederland ontworpen en gebouwd, pp. cover, 2, 57, Unieboek B.V., Bussum, 1982 DRW
7.
https://modelbrouwers.nl/phpBB3/viewtopic.php?f=46&t=513768.
https://modelbrouwers.nl/phpBB3/viewtopic.php?f=202&t=38766Ik ga de inhoud van de kit hier niet beschrijven, dat is al voldoende gedaan in het verslag van Paul. Wel was het decal velletje in mijn kit duidelijk slechter dan in zijn kit; daar is enig herstelwerk aan H en M nodig.
Aan de slag dus.
Rob
_________________
----------------
Bouwverslagen op
http://www.hollandaircraft.nl/De 1/144 kit van F-RSIN van de Fokker F.28 Mk. 1000 is on-hold. Nu bezig met de 1/72 Valom kit van de Fokker T.V en de masters voor een 1/72 Koolhoven F.K.55 kit.