Beste brouwers,

Hier een nieuw project van mij. Ik ben niet zo goed in het bijhouden van fora helaas, het kost me al moeite genoeg de tijd te vinden om aan mijn hobby te werken. Maar ik ga mijn best doen dit draadje een beetje bij te houden. Misschien hebben sommigen van jullie die ook actief zijn op het Ship Model Forum dit al gezien, daar hou ik zo ongeveer hetzelfde bij. Maar in het Nederlands gaat het schrijven toch altijd ietsje makkelijker

Het origineel
Het onderwerp dit keer is een B-jager, of onderzeebootjager. Deze schepen waren een doorontwikkeling op de A-jagers, die snel gebouwd werden na WO2 om de Nederlandse vloot er weer bovenop te helpen. Met de Koude oorlog voor de deur waren er snel nieuwe schepen nodig. Ook moesten de kruisers van de Zeven Provinciën klasse en het vliegdekschip Karel Doorman moeten worden beveiligd, en daar waren schepen voor nodig. Deze schepen zijn eigenlijk de laatste NL variant op de klassieke 'destroyer', voordat het geweldsspectrum zich verplaatste naar fregatten met geleide wapens.

In totaal hebben er 8 dienst gedaan, naast nog 2 A-jagers, en werden eind jaren '70 vervangen door modernere en universeler fregatten.


[Bron: Koninklijke Marine]

Het Model
Dit model is van Naval Models en is één van de eerdere modellen. In principe is het een prima model. De romp heeft hier en daar wat luchtbellen, maar dit kan allemaal makkelijk worden hersteld. De kiel is wel een probleempje, maar ik ga een waterlijn model bouwen dus daar heb ik me verder niet mee bezig gehouden. De bovenbouw is vrij basic maar OK. Alle kleinere onderdelen zoals de bewapening kunnen wel wat verbeterd worden, hierover later meer.

Er zit een kleine PE set bij en ik heb de railingset erbij gekocht, deze wordt apart verkocht maar is wel specifiek voor dit model.

(N.B: een paar weken geleden heeft Naval Models ook een model van een A-jager aangekondigd!)

Ik ben in 2018 al begonnen met dit model, maar heb toen alleen alle onderdelen uit de casting geschuurd. Dit is een klusje wat ik geregeld meeneem op vakantie. Dan heb ik genoeg tijd, en het enige wat er mee hoeft is een model en wat schuurpapier Toen ik weer thuis kwam heb ik een vrij lange detour gemaakt naar de 1/144 airliners, maar eind vorig jaar ben ik weer verder gegaan met dit project.

3D prints
Midden 2021 heb ik een 3D printer gekocht, en het is gebleken dat ik voor dit model inmiddels vrij veel custom onderdelen heb geprint. 3D tekenen en printen is een proces met een steile leercurve. Na een ruim aantal mislukkingen begin ik het echter wel onder de knie te krijgen, en dit is het eerste model waarbij ik -naar mijn mening- een stap heb gemaakt om het model echt te verbeteren met custom onderdelen. Deze had ik met de hand niet zo mooi en gedetailleerd kunnen maken.

Een andere reden voor printen van eigen onderdelen was/is dat voor dit soort Nederlandse schepen er slechts beperkt upgrades op de markt zijn. Typisch Nederlandse installaties zijn moeilijk om in schaal 1/350 aan te komen.

Seinlamp
Verder nog een zijsprongetje; ik ben van plan een minuscuul LEDje op de brug te plaatsen. Ik heb al een Raspberry Pico geprogrammeerd zodat ik er met mijn telefoon een berichtje naar kan sturen. Het LEDje zal dit bericht zo nu en dan in morse uitseinen, om de aandacht te trekken. Hierover in een later stadium meer.

Een deel van het werk aan dit model is al gedaan in de afgelopen 5 jaar, het werk is een beetje verspreid. Ik begin kort met het werk dat ik al had gedaan en pak daarna snel de draad op met waar ik nu mee bezig ben.

Genoeg gepraat, aan de slag!

- Bas

En direct het vervolg, beginnend met het werk dat ik in 2018 heb gedaan. Ik zei al dat er wat issues waren met de romp; onderaan waar de twee helften samenkomen heeft de kiel een vrij grove richel. De kimkielen hadden wat flash hier en daar. Maar het model zal straks 'varen'; ik laat het in een plaat zakken dus aan de onderkant heb ik verder niets gedaan.





Daarna heb ik de grote delen van de bovenbout uit de mallen geschuurd. Onder de bovenbouw zit een soort pasvorm die in een uitsparing in de romp valt. Deze moet wat worden opgeschoond om het passend te krijgen. Hier het voorste deel:


En de achterste deel:



De bovenbouw achter was wat vervormd in de bekende 'banaan' vorm. Die heb ik verward in warm water en met de bekende methode recht gedrukt.


Aan het begin van het kuildek moet nog een dekje worden gelijmd. Dit is te dik, dus deze heb ik dunner geschuurd totdat hij redelijk flush lag met het dek ernaast.




En tot slot een snelle dry-fit voor een impressie van het geheel:

En nu een snelle fast forward van 2018 naar eind 2022.

Hoewel de titel van dit draadje 'Hr. Ms. Friesland' is, ben ik er nog niet helemaal uit welke van deze klasse ik ga bouwen. Wat ik wel weet is dat ik een jaren '70 variant maak, dat betekent dat er bij een grote onderhoudsperiode e.e.a. is veranderd, met als meest in het oog springend:
1. Voorste twee Bofors 40mm's zijn verwijderd
2. Richttoestellen op de brugvleugels zijn verwijderd
3. Sprietantenne op de schoorsteen
4. Twee Corvus Chaff launchers in het midden zijn toegevoegd (later meer hierover).

Eerst de schoorstenen. De voorste schoorsteen had een dikke druppel resin in de kap zitten, dat zag er niet uit (helaas heb ik er geen foto van gemaakt). Ik heb geprobeerd deze eruit te schuren, maar het was redelijk onvermijdelijk hierbij de schoorsteenkap te beschadigen. Ik moest dus een nieuwe maken, en kwam er tevens achter dat de kap van de kit eigenlijk fout is (er moet nog een scheidingswand over de lengte lopen, die heeft Naval Models er niet in zitten).

Hier heb ik voor het eerst de 3D printer gebruikt voor dit model. Een nieuwe kap tekenen was vrij eenvoudig. Bovendien, door de oude kap geheel te verwijderen kon ik de schoorsteen ook hol maken, wat een stuk mooier is dan tegen een dicht solide deel aankijken. Met de dremel heb ik het schoorsteentje hol gemaakt, dit moet ik nog zwart schilderen.


Ik heb de kap met een eigen casting getekend die ik later heb weggeschuurd. Ik print meestal twee stuks, ik had er maar 1 nodig, maar voor het geval er eentje niet goed is.



En het eindproduct. De schoorsteen moet van binnen nog zwart worden.



Aangezien ik toch in de schoorstenen zat, heb ik de achterste ook nagekeken. Deze kap was eveneens fout. Verder zitten er op de schoorsteen wat aanhangsels (die ik niet helemaal thuis kon brengen), plus een platform voor de nieuwe sprietantenne. Ik had eerder al geprobeerd deze uit plastic sheet te maken, maar dit was niet heel best gelukt. Aangezien ik toch een nieuwe kap moest maken, heb ik de hele schoorsteen opnieuw getekend en geprint inclusief alle aanhangels.

Wat ik hier weergeef is een korte samenvatting van het proces. De eerste poging is namelijk niet gelukt; er was wat resin rondom de kap uitgehard waardoor de kap zijn scherpte verloor. In een tweede versie heb ik de schoorsteen en kap van elkaar gescheiden, dit werkte beter.





En het eindproduct, met ladders en wat buizen/pijpen die ik van een foto haalde. De kap lijm ik er later op als alles is geschilderd.


Tot zover de schoorstenen, in de volgende episode wat meer over de 120mm- en 40mm kanons.

- Bas

De 40mm L70 Bofors waren een doorontwikkeling op de beroemde WO2 variant. De L70 versie had een dubbele vuursnelheid waardoor er maar 1 loop nodig was. De affuit was ook anders, met aan de achterzijde munitierekken voor clips met 40mm patronen. De bij de kit bijgeleverde bofors zijn matig. Het kanon zelf zijn slechts een stripje en een pijpje, dit moet beter kunnen. Mijn eerste gedachte was om messing 40mm lopen te kopen. Ik was op dat moment nog steeds niet zo doordrongen van de potentie van de 3D printer. Maar, gezien het 'succes' van de schoorstenen ben ik begonnen om het kanon zelf te verbeteren.

Eerst maar eens wat de kit je geeft:


Om het kanon te tekenen, vond ik een schematische tekening van een 40mm/L70 die ik heb overgetrokken en verschaald. Na de eerste print bleek de loop te lang, de receiver (het deel waar de kogels in gaan) was wel goed geworden. Ik heb de loop wat verkort en een nieuwe print gemaakt.


Vers geprint, nog nat en met dikke druppels resin erop:


Een eerste fit:


Tja. En toen was ik blij met het kanon, maar nu zat ik me af te vragen of de affuit niet ook een stuk beter kon. Na wat onderzoek kwam ik erachter dat de schilden een wat complexe vorm hadden. De achterkant zijn twee munitierekken, met railing ertussen.

[Bron: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, https://nimh-beeldbank.defensie.nl/]


[Bron: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, https://nimh-beeldbank.defensie.nl/]

Wat nu volgt is het eindproduct, maar dit was een week aan tekenwerk. Maar ik ben dan ook geen mechanisch constructeur. De borstwering/schilden zien er iets overschaald uit, en dat zijn ze ook. Dit is 0,3mm dik, dunner durfde ik nog niet te gaan omdat het dan te fragiel wordt. En voor het blote oog ziet het er prima uit. Ik heb de munitierekken wel 0,2mm dikwandig gemaakt. Dit gaat wel, maar met wat voorwaarden (omdat er twee delen haaks opstaan maakt dat het geheel weer wat steviger). De munitierekken hebben ook ribbeltjes, waar de patroonclips ingeschoven konden worden. Deze moet ik na het schilderen nog wel accentueren met een wash anders kun je het niet zien.


De railing heb ik later aan het ontwerp toegevoegd. Ik dacht eigenlijk dat dit niet mogelijk was zo klein te printen. Maarrrrrrrr toen zag ik een review op ModelWarships van Black Cat models. Zij hebben ook railing geprint, dus ik dacht, waarom niet? Ik heb het geprobeerd, de diameter van de railing is 0,2mm en tot mijn eigen verrassing ging dit goed.

De loop/het kanon is een aparte assembly van het geheel, dit kan niet in 1 stuk geprint worden. Maar hier een impressie hoe het eruit zal zien:


Nou, dat zijn veel woorden van mij, hier dan eindelijk het eindproduct:


En naast het origineel van de kit:


Het kostte even wat moeite, maar het is goed gelukt! En het mooie is dat na 1 stuks ik er zoveel kan maken als ik wil. Ik heb ook een '53 variant van Hr. Ms. de Ruyter in het verschiet liggen, dan komen deze stukken mij weer van pas!


De 120mm hoofdbewapening was een stuk eenvoudiger. De bijgeleverde koepels zijn prima. Alleen de lopen zijn feitelijk twee 'stokjes' resin. Ook hier overwoog ik aanvankelijk een passende messing loop te kopen, maar ik kon niets vinden genoeg lijkend op het origineel. Ik heb een eigen variant getekend en geprint. En ik heb nu ik toch bezig was de twee ringen getekend die de Bofors 120mm aan het einde van de loop hadden (voor het terugbrengen van gas naar het geschut?).




Vergeleken met het origineel, een van mijn eigen foto's gemaakt bij het Marinemuseum:


Tot zover even voor nu. In de volgende post blijf ik nog even bij het 40mm geschut; dan zijn de richttoestellen hiervan aan de beurt.

- Bas

De richttoestellen voor de 40mm's waren lastig. Het was in beginsel al moeilijk om erachter te komen wat het precies waren, laat staan enige bruikbare foto's/tekeningen. Ik zag een paar bouwers die mij zijn voorgegaan met dit model die een Mk57 director hebben gekocht bij Shapeways. Maar dit is geen Mk57 director. Misschien de radar/ontvanger wel, die zien er redelijk identiek uit. Maar het geheel van voet, gestabiliseerde kast, radar en optische afstandmeters lijken mij een typisch Nederlands ontwerp dat alleen te vinden is op de Nederlandse schepen van die tijd. In een boek wat ik heb worden ze de KA-01 richttoestellen genoemd.

Foto's waren moeilijk te vinden. Bij het NIMH zijn er wel foto's, maar het probleem is dat er zoveel foto's in de database zitten dat je enig geluk moet hebben om deze installatie te vinden. Met een zoekterm als 'Bofors richttoestel' kom je er niet.

Maar goed, na een lange zoektocht vond ik wat bruikbaar materiaal.


[Bron: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, https://nimh-beeldbank.defensie.nl/)


[Bron: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, https://nimh-beeldbank.defensie.nl/)


[Bron: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, https://nimh-beeldbank.defensie.nl/)

De toestellen van de kit zijn niet bruikbaar. Ze zijn te simpel, hebben niet de juiste vorm, de radar is te groot, de afstandmeter heeft veel flash en de voet is te klein.


Met deze foto's, en een ietwat simpele tekening die ik heb in het boek HNLMS Drenthe uit de 'Warship' serie van Lanasta, ben ik begonnen te tekenen. Het meeste tekenwerk heb ik 'op zicht' gedaan, dus niet op basis van maten uit een tekening. Ik kijk simpelweg wat past in de verhoudingen, en naar onderdelen die dichtbij staan waarvan ik de maten wel weet. Het kan dus zijn dat mijn richttoestellen niet 100% kloppen qua maat, maar ze passen wel goed in het model.

De voet:



De kast:



En de complete assembly. De verrekijkers van de afstandmeters zijn 0,18mm in diameter. Ik moest even controleren of dit nog binnen de resolutie van de 3D printer paste. Dat was wel het geval, maar klein is het zeker. Het is met het blote oog bijna niet te zien.



Voet, kast en radar heb ik als losse onderdelen geprint. Ik denk wel dat het in 1 geheel zou kunnen, maar er zit een naad tussen de kast en de voet. Deze ruimte is er, omdat deze kasten gestabiliseerd waren t.o.v. de bewegingen van het schip. Dit heeft ruimte nodig en daarom zit er ruimte tussen voet en kast. Als ik dit in 1 geheel zou printen zou die naad waarschijnlijk vol gaan zitten met ongewenste resin. Daarmee is het eindproduct waarschijnlijk teveel een 'blok'. Ik laat alles na printen op de voetjes zitten zodat ik kan schilderen en doe de assemblage dan als laatst.

De kast heb ik 45 graden gedraaid op de supports. Ik denk niet dat dit nodig was gezien de geringe grootte van het te printen item, maar goed.


En het resultaat. De foto is niet fantastisch en ik zag dat er ook wat stof op is gekomen. Maar dit is een spare assembly, gewoon om te testen. Zoals gezegd laat ik de losse onderdelen nu nog even zitten.



Ik denk dat mijn custom print wel echt een verbetering zijn. Het kostte even wat tijd, maar de verbetering ten opzichte van de kit is wel groot. En ik kan deze items later weer gebruiken als ik de '53 variant van De Ruyter ga bouwen.

In de volgende posts wat meer over de kombuis en de fittings die er op het dak staan.

- Bas

Het ziet er allemaal prachtig uit als zo'n klomp resin eenmaal is geschilderd.
Zonder schilderwerk zie je helaas de kwaliteit van het gietwerk niet mooi naar voren komen.

Die 3D printer, print die dan ook door middel van resin?

Knap werk, en echt wel een hoop extra werk gezien de kostprijs van zo'n resin kit...

Mooi teken en printwerk, ff voor mijn nieuwsgierigheid, wat voor printer, type resin, resolutie en printtijd/layer. Ik werk zelf met een Elegoo 3, waterresin, 0.05 mm en 2.5 sec/layer

Ja klopt, al het geprinte blijft voorals nog een wat massief wit blok. Er zal straks schilderswerk en een wash nodig zijn om e.e.a. wat beter naar voren te laten komen.


Ik gebruik een Anycubic Photon Mono SE. De maximale resolutie X/Y is 0,051mm, voor de Z as is dat 0,01. Die laatste maak ik overigens geen gebruik van, default staat hij iets hoger (weet zo even niet waarop). De printtijd per laag heb ik veel mee geëxperimenteerd maar ben ik uiteindelijk weer terug op de standaardwaarden; 40s voor de eerste 6 lagen en 2s per laag.


Omdat ik tot nu toe steeds alleen een plaatje van het eindresultaat heb laten zien, deze keer, voor wie het interesseert, even een soort van tutorial hoe ik e.e.a. teken en print. Het onderwerp is het achterste mast/radar platform. Dit is een vrij simpele vorm die niet al teveel stappen vraagt om te construeren.

Eerst even het origineel. Het gaat dus om het achterste platform op onderstaande foto. Hier staat de grote LW-02 of 'Air warning radar'. Deze radar kon zoals de naam al zegt vliegtuigen detecteren, en ook de heading/afstand data doorsturen naar de vuurleiding. Deze radars werden gemaakt door Holland Signaal en waren een veel gezien item op Nederlandse schepen uit die tijd.

[Bron: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, https://nimh-beeldbank.defensie.nl/]

De radar zelf is een PE deel van de kit en is prima. Het platform kan de bouwer kiezen uit een resin deel of PE deel, maar beide vond ik niet erg overtuigend dus ik heb een eigen variant gemaakt.

Voor wie onbekend is met 3D printen, het proces beslaat zo ongeveer 4 stappen:
1. 3D tekenen
2. Omzetten tekening naar sliced file waar de printer mee overweg kan
3. 3D printen
4. Nabewerken

Als eerst maar eens stap 1.

Software
Even een heel snel woordje over teken/CAD software. Er zijn best veel gratis programma's die je kunt gebruiken. Google Sketchup is bijvoorbeeld een hele bekende titel. AutoDesk heeft iets dat heet TinkerCAD, bedoeld voor onderwijsdoeleinden en volgens mij vrij simpel om mee aan de slag te gaan. Er zijn stukken geschreven over deze software door mensen die er veel meer verstand van hebben dan ik, dus ik hou het hier even bij mijn keuze: Autodesk Fusion 360. Dit programma is gratis te gebruiken voor hobbydoeleinden met een paar beperkingen ten opzichte van de betaalde versie

Stap 1: de basis
Nadat Fusion is opgestart, begin ik met een lege pagina, ik maak een component en vervolgens een 'sketch'. Een sketch is een 2D tekening die de basis vormt van wat je wilt maken. In dit geval is het gewoon een tekening van het PE deel van het platform, met als afmeting 8x6,5mm. De diameter van de afronding aan de achterkant was een beetje een gokje, maar volgens mij ligt dit vrijwel naadloos op wat het zou moeten zijn. Het gat in het midden is waar de radar zelf geplaatst moet worden.


Stap 2: extrusion
Als de sketch gereed is, kan deze worden geëxtrudeerd. Dat wil zeggen het converteren van een plat 2D object naar een 3D component door het 'op te tillen'. De dikte is geschat op basis van foto's van het origineel; ik ga voor 2mm.


Stap 3: Onderkant curves
Zowel de voor- als achterkant hebben aan de onderzijde een afgeronde kant. Om dit te maken maak ik een nieuwe sketch, haaks op het platform, en teken wat bochten die er redelijk op lijken. Noot: onderstaande afbeelding is een zijaanzicht van het platform.


Stap 4: curves extruderen
Als de sketch klaar is kan ik deze opnieuw extruderen, maar nu als 'cut'.


Stap 5: hollowing
Het platform was hol aan de onderkant. Fusion heeft een functie om objecten hol te maken (deze heet shell). Hier hoef je alleen een wanddikte op te geven en Fusion doet de rest. Ik wijk hier af van het origineel, mijn wanddikte is te dik voor deze schaal maar anders wordt het te zwak ben ik bang. Bovendien is het slechts de onderkant en die zal uiteindelijk niet echt meer zichtbaar zijn.


Stap 6: kleine touch-up van de voorkant
Hier heb ik een klein foutje gemaakt in de volgorde der dingen. Ik had eigenlijk eerst hol moeten maken en daarna de curves moeten extruderen. Door het andersom te doen ben ik de voorkant 'verloren'. Geen probleem, in mijn sketch van stap 4 zit nog wel een geschikte vorm die ik kan extruderen en op die manier het platform mee kan herstellen.


Stap 7: railing
Het platform is nu klaar, maar de railing en yardarm supports missen nog. Ik heb de railing als eerst gedaan.

Hier wordt het ietsje complexer. De railing is ook een sketch. Dit betekent dat de handrails lijnen zijn die in werkelijkheid geen dikte hebben. Door het 'pipe' commando te gebruiken worden de lijnen converteerd naar een ronde massieve staf met een opgegeven dikte (in dit geval 0,2mm).
Maar dit betekent dat de railing niet op de rand van het platform getekend kan worden. Want dan zou de helft van de diameter namelijk over het platform staan. Dat is niet wenselijk.

Daarom heb ik eerst een sketch gemaakt met een 'offset' van het platform van 0,1mm, wat de halve diameter is. De sketch van de railing teken ik hier weer op, zodat straks alles netjes op het platform blijft staan. De offset is de zwarte lijn die juist in de grijze body van het platform ligt.


Nu maak ik een sketch op het offset plane. Dit is een zgn. '3D' sketch, hierdoor kan ik over alle assen tekenen en kan ik de verticale assen recht naar boven tekenen. Deze assen hebben geen relatie met de werkelijkheid; ik plaats er een op elke hoek en waar het verder uitkomt.


Stap 8: construction / mirror plane
Misschien is het u opgevallen dat ik slechts de halve railing getekend heb. Als alles klaar is spiegel ik de helft naar de andere kant. Dit scheelt werk en zo houden we alles mooi symmetrisch. Maar als ik dat wil doen, moet ik Fusion wel vertellen hoe en waar er gespiegeld moet worden. Daarom neem ik nu een zgn. 'construction plane' op in het midden van het platform, deze zal later dienst doen als spiegel.


Stap 9: yardarm supports
Nu moeten er nog twee houders voor de ra (heet dat zo?) van de mast getekend worden. Dit gaat opnieuw op zicht en op basis wat ik zo ongeveer vind passen.


Stap 10: extrusie van de yardarm support
De sketch van stap 9 moet nog 3D gemaakt worden, dat gebeurt hier. Ik maak de support 1mm dik. Dat is te dik voor deze schaal, maar het zal straks wat sterkte moeten hebben om ook de tuigage te kunnen dragen dus liever niet te dun.


Stap 11: spiegelen
En hier komt het spiegeltje om de hoek kijken. De net gemaakte support wordt gekopieerd naar de andere kant van het platform. Het middenvlak, dat eerst oranje was, is nu blauw om aan te geven dat dit het spiegelvlak is.


Stap 12: creëren van de railing
De railing kan nu met een 'pipe' commando gemaakt worden. Simpelweg een kwestie van de lijnen selecteren en klaar ben je.


Stap 13: spiegelen van de railing
Dit is een herhaling van stap 11, maar nu met de railing geselecteerd. En hiermee is de laatste stap van het tekenen voltooid.


Dat is het voor nu. Hierna zal ik laten zien hoe het platform wordt omgezet naar iets dat geprint kan worden, en het proces wat daarna volgt.

- Bas

Met Fusion kan je heel mooi tekenen,. Maar op de een of andere manier krijg ik het niet voor elkaar, misschien omdat ik onbewust toch probeer te tekenen zoals SW, qua commando's. Maar het tekenwerk ziet er goed uit.