De M3 Lee is een van de meer opmerkelijke ontwerpen van de 2e wereld oorlog. De handleiding van de M3 Lee, ''TM-9-750 Technical Manual Ordnance Maintenance M3, M3A1, M3A2'', uit mei 1942 heeft het volgende te zeggen over de Lee (vertaald)


Deze summiere beschrijving doet het bizarre ontwerp van de Lee geen recht aan.

bron

Het markante ontwerp van de Lee is te verklaren door te kijken naar de algehele staat van de Amerikaanse tank productie en inzet aan de vooravond van de 2e wereldoorlog. Om een lang verhaal kort te maken: die was behoorlijk belabberd, in juni 1940 hadden de Amerikanen 66 middelzware tanks M2 en nee dat is geen typefout, er waren echt maar 66. Op dit punt begon het bij de Amerikanen wel te dagen dat er iets moest gebeuren, het succes van de Blitzkrieg had de meeste kritische noten over de inzet van tanks de mond gesnoerd. Tegelijkertijd werd ook duidelijk dat 37 mm kanonnen zoals gemonteerd op de M2 medium rap onvoldoende waren tegen de Duitse Panzer III en IV. De dringende noodzaak voor zwaardere anti tank bewapening zorgde ervoor dat de Amerikanen op zoek gingen hoe ze een zwaarder 75 mm kanon in konden bouwen op een tank. De turret van de M2 Medium was veel te klein voor dit geschut en was dus niet geschikt. Er werd wel gewerkt aan een nieuw ontwerp met een 75 mm in de turret maar die was nog lang niet klaar en was dus ook niet de oplossing. Omdat de noodzaak vanuit Amerikaanse en Britse kant zo groot was voor beter bewapende tanks werd er gekeken naar een tussenoplossing. Ordnance Branch had al geëxperimenteerd met een 75 mm op het onderstel van een M2 Medium zonder turret en dat werd de basis voor de M3 medium. Voor het ontwerpen van de M3 Medium werd maar 60 dagen uitgetrokken en op 28 augustus 1940 kreeg de Detroit Tank Arsenal (die nog niet af was) de opdracht voor het bouwen van de eerste 1000 M3 Mediums (die ook nog niet af waren) Alhoewel de M3 Medium oorspronkelijk bedacht was zonder turret was er een wens om alsnog een turret met 37 mm kanon te installeren. Bovenop deze turret werd ook nog eens een koepeltje gezet met een extra machine geweer. Dit bij elkaar zorgde ervoor dat de M3 Medium ongeveer net zo hoog werd als de latere Duitse kolossen zoals de Tiger II. De extra turret zorgde er ook voor dat de M3 Medium nu een bemanning had van 7 personen die als volgt waren verdeeld:
Turret:
1 Commandant
1 Schutter 37 mm
1 Lader 37 mm

Romp:
1 Bestuurder
1 Radioman
1 Schutter 75 mm
1 Lader 75 mm

De Britten waren niet heel erg gecharmeerd van het gigantische profiel en het feit dat de commandant niet bij de radio kon komen. Voor Britse dienst werd een aangepaste turret ontworpen met ruimte voor de radio en zonder machinegeweer er bovenop, omdat de radioman niet meer nodig was had deze variant maar 6 bemanningsleden. Om verwarring te voorkomen werd de Britse variant aangeduid vernoemd naar Generaal Ulysses. S. Grant terwijl het originele Amerikaanse ontwerp werd gedoopt tot Lee.

Het ontwerp van de M3 medium was verre van ideaal en zodra de verbeterde Medium Tank M4 Sherman in productie werd genomen werd de M3 Medium in veel gevallen vervangen. Desalniettemin gaf het ontwerp de Amerikanen genoeg tanks met genoeg slagkracht tijdens een tamelijk penibele tijd in de oorlog.
Voor de Britten was de M3 Lee/Grant in de woestijn onhandig vanwege het hoge profiel maar het gaf de Britten wel een betrouwbare tank en de 75 mm had een hele nuttige HE granaat, beide aspecten waarin de eigen ontwerpen nog wel wat beperkt in konden zijn.


Britse M3 Grant in de woestijn bron


Met de komst van de M4 Sherman werden de meeste Britste Lee/Grants verscheept naar India en Burma, hier bleken ze verrassend effectief. De Japanners hadden geen goede anti tank wapens die op afstand om konden gaan met de bepantsering van de M3 Medium. Daarbij was de 75 mm ruim erg effectief tegen Japanse bunkers en fortificaties en ruim voldoende tegenover de zeldzame Japanse tank. Omdat het 37 mm kanon op de M3 Medium tot wel 60° omhoog kan richten was die uitermate geschikt om Japanse snipers met canister shot (verandert het in een soort shotgun) uit de boomtoppen te blazen.

Lees in Burma bron

Naast de Britten kregen ook de Sovjets een aantal M3 Lees via het Lend-Lease programma. In Sovjet dienst lijkt het erop dat de Lee niet bijzonder populair was. De Lee zou zelfs de bijnaam ''Doodskist voor 7 broeders'' hebben gekregen. De negativiteit lijkt vooral te maken te hebben met het hoge profiel van de tank wat het op de open steppe een makkelijk doelwit maakte. Verder door zijn nauwe rupsbanden had de Lee de neiging om weg te zakken in de modder waardoor die kon gaan glijden op hellingen. Dit in combinatie met het hoge zwaartepunt leidde er nog wel eens toe dat de hele tank omviel. Daarbij hadden de Sovjets zelf al voldoende ontwerpen met 76 mm kanonnen zoals de T-34 en KV-1 dus de Lee had ook geen voordeel in slagkracht ten opzichte van Sovjet ontwerpen.
Desondanks hebben de Sovjets tot aan het einde van de oorlog gebruikt gemaakt van de Lees die ze hebben gekregen, de kanttekening moet ook worden gemaakt dat na de oorlog de Sovjets wel hun best hebben gedaan om de effectiviteit van Lend-Lease uitrusting te verdoezelen dus het is goed mogelijk dat de negativiteit wat overdreven is.

Brandende M3 Lee op het Oostfront bron

Ondanks dat de M3 Medium bedoeld was als tijdelijke oplossing zijn er toch meer dan 6000 van gebouwd tussen . Het gros van de productie werd verscheept naar de Britten de Sovjets via het Lend-Lease programma. De meeste (3243) werden gebouwd als M3 Lee door de Detroit Tank Arsenal tussen Juli 1941 en Augustus 1942. Die aantallen in combinatie met de datums laten mooi zien wat voor absurde omslag de Amerikaanse industrie heeft gemaakt destijds. Van een handjevol tanks naar duizenden in iets meer dan een jaar.

De kit

De kit die ik aan het bouwen ben is een redelijk nieuwe uitgave van Miniart van een vroege productie M3 Lee (geen stabilisatoren, 'pepperpot' uitlaten)


Deze kit heeft een interieur wat ik wel leuk vind dat ze de moeite hebben genomen om zo'n kit te maken van zo'n markant voertuig. Miniart heeft ook versies uitgebracht zonder interieur en andere fabrikanten zoals Takom hebben hun eigen interpretatie uitgebracht.
Miniart weet altijd wel redelijk wat plastic in de doos te proppen en bij de afgelopen editie van de modelbouwdag in Hurdegaryp heb ik mijn best gedaan om er zo veel mogelijk al in elkaar te prutsen.
Thuis heb ik later wat extra info opgezocht en zo stuitte ik ook op een pdf van de handleiding, TM-9-750, waar een aantal mooie diagrammen in staan. Hieruit blijkt dat Miniart best wel heel goed hun best hebben gedaan met deze kit maar dat ze nog wel wat dingetjes zijn vergeten, dat is geen ramp dat fixen we wel Verder heb ik ook de Sovjet handleiding van de Lee weten op te trommelen dus die kan ik ook gebruiken als referentie.

De bouw begint met het in elkaar zetten van de vloer met aan de voorkant de behuizing voor het differentieel en de stuurinrichting. Hieraan gekoppeld zit de versnellingsbak (handbak, 5 vooruit, 1 achteruit) en de tunnel voor de aandrijfschacht die de bak verbind met de motor achterin. Door die tunnel zie je gelijk waar een groot gedeelte van de hoogte van de Lee vandaan komt.
Aan de rechterkant van de bak heb ik een kabel aangebracht met koperdraad voor de snelheidsmeter en de toerenteller. Deze moeten nog verbonden worden met het dashboard maar die komt later pas want die zit vast aan het voorpantser.


Links van de versnellingsbak heb ik wat kabels aangebracht die daar omhoog komen om te verbinden met het dashboard.


Aan de rechterkant van de transmissietunnel zit een gat waar Miniart je een plaatje in laat lijmen. Op latere varianten van de Lee werden de zijdeuren verwijderd en werd hier een ontsnappingsluik geplaatst. Op de vroegere varianten zat hier niks dus heb ik de naadjes geplamuurd geschuurd.


Volgende stap is om nog wat meer kabeltjes te trekken en wat ontbrekende onderdeeltjes te printen voor het elektrische systeem van de Lee maar dat is voor de volgende update.

Hee weer een nieuwe tank van Pietertje, altijd leuk, en dit keer helemaal leuk, want je hebt de verschrikkelijk lelijke (of moet ik zeggen markante) M3 Lee uit de stapel gepakt. Wat is nou eigenlijk het verschil tussen de Lee en de Stuart Pieter? Of laat ik het anders zeggen, waarom hebben twee totaal andere tanks dezelfde naam.

Ja het is absoluut niet moeders mooiste Wat betreft de naam het Amerikaanse systeem voor aanduidingen van voertuigen was een beetje een bende. Hierdoor heb je een hele bubs aan M1s, M2s, M3s, M4s, etc... Dit zorgde nogal voor wat verwarring dus dat is ook de reden dat de Britten ze een naam gaven om het wat duidelijker te maken wat nou daadwerkelijk wat is.
Naast de Medium Tank M3 Lee en Light Tank M3 Stuart had je ook nog:
37 mm gun M3
75 mm gun M3 (gemonteerd in latere Medium M3s)
Submachine Gun Cal. .45 M3
Gun Motor Carriage M3
Scout Car M3
Halftrack M3
etc....

Tegenwoordig hebben we ook de M3 Bradley om de verwarring compleet te maken

En dat is dan weer een oude generaal.